ტელომერის ეფექტი – რევოლუციური მიდგომა დაბერების პროცესის გასაგებად?

ყოველთვის სასიამოვნოა მეცნიერული ნაშრომების პოვნა, რომლებიც მხარს უჭერენ ჯანსაღი ცხოვრების წესს და დაბალანსებულ კვებას…

გიფიქრიათ ოდესმე, თუ რატომ გამოიყურება ზოგიერთი 60 წლის ასაკში როგორც 40 წლის? და 40 წლის ასაკის როგორც 60 წლის?

რა არის ტელომერი? 

ნებისმიერ ცოცხალ არსებას, მათ შორის ადამიანსაც, დნმ-ის ბოლოს არსებულ წვეროებზე, აქვთ ტელომერები.

თუ ვნახავთ მათ მიკროსკოპში, ისინი ჰგვანან დამცავ ხუფებს, როგორიც არის თასმების ბოლოს.

ჩვენ ვბერდებით და ვკვდებით იმიტომ, რომ ეს „ხუფები“ მცირდებიან სიგრძეში ყოველთვის, როდესაც ხდება უჯრედების გაყოფა. ხოლო როდესაც მათი სიგრძე ახლოს არის იმასთან, რომ „დამთავრდეს“, უჯრედები წყვეტენ გაყოფას და ადამიანი კვდება.  ჩვენი სხეულის უჯრედების უმრავლესობა „დაპროგრამებულია“ 60 გაყოფაზე ცხოვრების მანძილზე. ისინი იყოფიან სხვადასხვა სიჩქარით, მაგრამ უკვე შეიძლება იმის თქმა, რომ ჩვენი უმრავლესობა შექმნილია ბუნებით იმისათვის, რომ იცხოვრონ „იდეალურ სამყაროში“ 120 წელი!

ხოლო ეხლა წარმოიდგინეთ, რომ ტელომერების შემცირების პროცესი, რომლის გამოც ჩვენ ვკვდებით ნაადრევად, შეიძლება შევამციროთ რამოდენიმეჯერ! და ეს ხელს შეგიწყობთ ვიზუალურ ახალგაზრდობაში, „ასაკობრივი“ დაავადებების უქონლობაში და გაზრდის თქვენი სიცოცხლის ხანგრძლივობას 10-20 ან, საერთოდ, 30 წლით.

მეცნიერული ფაქტი: თქვენ შეგიძლიათ აკონტროლოთ ტელომერების შემცირების პროცესი!

ეს აღმოჩენა გააკეთა მოლეკულურმა ბიოლოგმა ელიზაბეთ ბლექბერნმა და, სწორედ ამისთვის, 2009 წელს მან მოიპოვა ნობელის პრემია.

დოქტორი ბლექბერნი იყო დანიშნული ამერიკული ასოციაციის ონკოლოგიური კვლევების დირექტორად, მედიცინის დარგში მან მიიღო მრავალი პესტიჯული ჯილდო, ხოლო 2007 წელს ჟურნალი Time -ის ვერსით აღაიარებულ იქნა როგორც ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი 100 ადამიანს შორის.

«ტელომერები გისმენენ, ისინი თვალს ადევნებენ თქვენს ქცევებს და ყურს უგდებენ თქვენი გონების მდგომარეობას», – ამბობს ბლექბერნი.

თავის კოლეგასთან ერთად, ფსიქოლოგ ელისს ეპელთან, მათ გამოაქვეყნეს წიგნი «The Telomere Effect», საკვანძო მომენტები:

1. 7 საათი ძილი – საკმარისია.

ეს საკმაოდ მოულოდნელი დასკვნაა იმათგან, ვინც დაკავებულია ტელომერების შესწალით, მაგრამ მით უფრო საინტერესოა.  აღმოჩნდა, რომ ადამანისთვის ოპტიმალური ძილის დროს მისი ასაკისა და სქესის განუჩევლად – 7 საათია. ეს საუკეთესო ვარიანტია ადამიანების 99%-თვის.

2. მოუარეთ თქვენს იმუნურ სისტემას, განსაკუთრებით – მის ღეროვან უჯრედებს.

მეთ კაიბერლეინი, ბიოლოგი, რომელიც შეისწავლის დაბერების საკითხებს ვაშინგტონის შტატის უნივერსისტეტში ამბობს, რომ ჯანმრთელი იმუნური სისტემა შეიძლება ჰქონდეთ მხოლოდ იმ ადამიანებს, ვინც:

ცხოვრობს, ეკოლოგიური გაგებით უფრო „სუფთა“ ქალაქში;

• მოიხმარს მხოლოდ ეკოლოგიურად სუფთა საკვებს და თავს იკავებს კვების მრეწ
  ველობის ბოლო „მიღწევებისან“;
• არ ეწევა.

3. მაქსიმალურად გამორიცხეთ სტრესი

არაფერი არ კლავს ტელომერებს ისე სწრაფაად, როგორც ქრონიკული სტრესი.

აი რას ამბობს ამის თაობაზე თავად ბლექბერნი:

«ტელომერები უსმენენ თქვენს ფიქრებს. უფრო სწორად, მათ არ იციან  მთლიანი შინაარსი, მხოლოდ მათი ემოციონალური მიმართულება. ანუ, ისინი «არჩევენ» პოზიტიურ ფიქრებს ნეგატიურისგან. იმის გათვალისწინებით, რომ ადამიანის ტვინი საშუალოდ დღეში ატარებს დაახელობით 65 000 აზრს, მე ვიტყოდი, რომ ეს საკმაოდ მნიშვნელოვანი ფაქტორია».

ასევე, არ იქნება ზედმეტი იმის დამატება, რომ სტრესის მოხსნის ყველაზე ეფექტური საშუალებაა იოგა, მედიტაცია, საყვარელი საქმით დაკავება.

ორგანიზმის რეაქცია სტრესზე წაიკითხეთ ჩვენი სტატია – კორტიზოლი — სტრესის ჰორმონი?

4. სპორტი

კვლევებმა აჩვენეს რომ, თუ  საუბარი მიდის 40-დან 65 წლის ასაკის ადამიანებზე , სპორტი ძალიან ეფექტურია შენელების საკითხში.

არსებობს ასეთი ცნება, როგორიც «უჯრედის ბიოლოგიური ასაკი», და მისი მნიშნვნელობა შეიძლება იყოს განსხვავებული იმისგან, რაც გიწერიათ პასპორტში. და ის იქნება უფრო ნაკლები, რაც უფრო აქიურად დაიწყებთ მოძრაობას 35 წლის ასაკის შემდეგ.

მაგრამ მხოლოდ ფიზიკური დატვირთვა არ არის პანაცეა. ამ საქმეში ძალიან მნიშნვნელოვანია მრავალფეროვნება!

კვლევებმა აჩვენეს, რომ იმ ადამიანებთან შედარებით, რომლებიც საერთოდ არც ერთი სპორტის სახეობით არ არიან დაკავებულები, დიდიხნის „სპორტსმენების“ ტელომორები უფრო გრძელია. მაგრამ განსხვავება ზუსტად იმაშია, რამდენად მრავალფეროვანია თქვენი ფიზიკური დატვირთვა.

ადამიანებს, რომლებიც ანიჭებენ უპირატესობას სპორტის მხოლოდ ერთ სახეობას, ტელომერები 3% უფრო გრძელია, ვინც დაკავებულია სპორტის ორი სახეობით – უკვე 24%, სამი -29%, ხოლო ოთხი – 59%.

ასე რომ გაიგეთ, ხომ? იპოვეთ თქვენი ტონუსისთვის ოთხი სხვადასხვა სახეობა. ეს შეიძლება იყოს, მაგალითად, იოგა ან სხვა ნებისმიერი გიმნასტიკა, სწრაფი სიარული, ველოსიპედი და, მაგალითად, ჰანტელების აწევა დილაობით. ყოველი ტიპის სახეობას საკმარისია დაუთმოთ ერთი ვარჯიში კვირაში. ანუ, თქვენ უნდა გამოგივიდეთ 4 „სპორტული“ დღე და 3 – „ზარმაცი“.

5. შეწყვიტეთ შაქრის მოხმარება. საერთოდ!

დაჩქარებული დაბარების კიდევ ერთი ფაქტორი არის – «გლიკაცია». როდესაც გლუკოზა – ძირითადი შაქარი, რომელსაც ჩვენ მოვიხმართ საწვავის სახით, – აერთიანებს ჩვენი დნმ-ის ზოგიერთ ნაწილს, ცილებსა და ლიპიდებს. ისინი წყვეტენ ნორმალურად მუშაობას და მალე კვდებიან.

სანამ ახალგაზრდები ვართ ამასთან დაკავშირებით განსაკუთრებული პრობლემები არ გვაქვს. მაგრამ ასაკთან ერთად, თუ ჩვენ განვაგრძობთ ჩვენი სხეულის ქსოვილების უმოწყალოდ განადგურებას, შედეგები შეიძლება კატასტროფული იყოს.

და კიდევ. თუ თქვენ გიყვართ ტკბილეულის ჭამა, ეს იმას ნიშნავს, რომ შაქრის დონე სისხლში ხშირად იცვლება. ის აღწევს პიკს ფუნთუშის შეჭმის შემდეგ რამოდენიმე წუთში, მაგრამ მერე მკვეთრად მცირდება, როდესაც მისი „ეფექტი“ გადის.

მაშ ასე, კვლევებმა აჩვენა, რომ ტელომერების სიგრძის შენარჩუნების კარგი საშუალებაა – სისხლში შაქრის დონის სტაბილურობა. ანუ, მარტივად რომ ვთქვათ, არ ვჭამოთ ტკბილეული, უპირატესობა მივანიჭოთ „რთულ ნახშირწყლებს“, რომლებიც არ იწვევენ სისხლში შაქრის დონის მკვეთრ ნახტომებს.

6. და, ბოლოს, მთავარი: გაერკვიეთ მჟავიანობასთან!

გენეტიკმა რიჩარდ კოუტონმა და მისმა კოლეგებმა იუტის შტატის უნივერსიტეტიდან ჩაატარეს კვლევების სერია და მივიდნენ დაასკვნამდე, რომ ტელომერების სწრაფი შემცირების ყველაზე მთავარი მიზეზია – «ოქსიდაციური სტრესია».

მაღალი მჟავიანობა წარმოადგენს ორგანიზმის დაბერების, ანთებითი პროცესების, ინფექციებისა და „გენეტიკური“ დაავადებების  ძირითად მიზეზებს.

უფრო დაწვრილებით მჟავა-ტუტოვანი ბალანსის როლზე ოპტიმალური ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად წაიკითხეთ სტატიაში: >>>მჟავა-ტუტოვანი ბალანსი — იდეალური წონის და კარგი ჯანმრთელობის გზა

მჟავა-ტუტოვანი ბალანსი — იდეალური წონის და კარგი ჯანმრთელობის გზა