ქოლესტერინი: ჩვენი მეგობარი თუ მაინც მტერი?

ქოლესტერინი – ცხიმი, რომელიც ცირკულირებს სისხლში და  გამოიყენება როგორც სამშენებლო კომპონენტი ორგანიზმის ყველა უჯრედისათვის(ქოლესტერინი დიდ ოდენობაში შეიძლება აღმოვაჩინოთ კუნთებში, ტვინში, ღვიძლში), და ასევე მონაწილეობს მრავალი ჰორმონების განვითარებაში, კერძოდ კი, ტესტესტერონის.

️ქოლესტერინს ყოფენ:
– დსლპ-ქოლესტერინი (დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეიდები) — “ცუდი” ქოლესტერინი, რომელსაც გადააქვს ქოლესტერინი ღვიძლიდან არტერიებში, და იგი გადაიდება არტერიების კედლებზე ცხიმოვან ნივთიერებებად (ბალთები) და ედება მათ. რაც უფრო დაბალია მისი დონე, მით უკეთესია.
– მსლპ-ქოლესტერინი (მაღალი სიმკრივის ლიპოპროტეიდები) — კარგი ქოლესტერინი, ითვლება ასეთად, რადგან წმინდავს არტერიებს  და პირიქით, გადააქვს ქოლესტერინი ღვიძლში: რაც უფრო მაღალია მისი დონე, მით უკეთესია.
– ადამიანის სისხლში ოპტიმალური თანაფარდობა : 70% (დაბალი სიმკვირივის) 30% (მაღალი სიმკრივის).

სტატისტიკური მონაცემები მიუთითებს იმაზე, რომ გულის დაავადებით სიკვდილი, ხშირ შემთხვევვაში, გამოწვეულია მსლპ-ს (მაღალი სიმკრივის ლიპოპროტეიდები) დაბალი დონით და დსლპ-ს (დაბალი სიმკვრივის ლიპოპროტეიდები) მაღალი დონით ორგანიზმში.

ფაქტორები, რომლებიც ზრდიან „ცუდი“ ქოლესტერინის დონეს
* ჭარბი წონა ან სიმსუქნე, ზედმეტი ჭამა, მოწევა
* არასაკმარისი ფიზიკური აქტივობა
* არასწორი კვება ტრანს ცხიმების და მარტივი ნახშირწყლების (შაქარი, ფქვილი და მისი ნაწარმი) დიდი ოდენობის შემცველობით.

ათეროსკლეროზი ვლინდება, როდესაც დსლპ-ს მაღალი აქტივობის შედეგად იქმნება ბალთები: რაც უფრო დიდხანს ვითარედება ბალტები, მით უფრო ბოჭკოვანები ხდებიან და მით უფრო ბევრი კალციუმი გვროდება მათში.როდესაც ეს ხდება გულმა შეიძლება ორმაგი დარტყმა მიიღოს:
დაგროვილი კალციუმის (კალციფიკაცია) გამო არტერიები, საბოლოოდ, ვიწროვდება და კარგავენ ელასტიურობას (მდგომარეობა, ცნობილი, როგორც სტენოზი). შედეგად, შევიწროვებული არტერიების ჟანგბადით გაჯერებული სისხლი არ მიეწოდება გულს.
სტენოკარდია ( ტკივილი და დისკომფორტი, რომელიც ვლინდება კორონარული არტერიის დაცობისას, და რომელიც არ ატარებს ჟანგბადით გაჯერებულ სისხლს გულის გარკვეულ ნაწილებში), და ხშირ შემთხვევაში, გულის შეტევა (მიოკარდიუმის ინფარქტი) გამოწვეულია სწორედ ამ სისხლის მიმოქცევის დარღვევით.
არასტაბილური ბალთები შეიძლება დაიღვეს და გამოიწვიოს არტერიაში თრომბის ფორმირება. ამ თრომბებს შეუძლიათ დაბლოკონ არტერია, რაც გამოიწვევს გულის შეტევას.

ქოლესტერინის ნადების ფორმირება ხდება ღვიძლის მუშაობის დარღევისას. ღვიძლის და ნაღვლის ბუშტის ნორმალური მუშაობისთვის საჭიროა ცხოველური და მცენარეული ცხიმის ზომიერი ოდენობის ჩართვა რაციონში (იხილეთ სტატია ცხიმებზე).

➡️

რაზეა დამოკიდებული ქოლესტერინის შემცველობა სისხლში? პირველ რიგში, ღვიძლის მუშაობაზე.

ნორმალური კვების და ცხოვრების აქტიური წესის დროს ჯანსაღი ღვიძლი თვითონ უმკლავდება თავის რეგულირებას, უბრალოდ ხელი არ უნდა შევუშალოთ. ამ შემთხვევაში უქოლესტერინო დიეტებს და მედიკამენტებს, რომლებიც ამცირებენ ქოლესტერინის დონეს, შეუძლიათ ზიანი მიაყენონ ორგანიზმს. ქოლესტერინის დაბალი დონე ხელს უწყობ სხვადასხვა დაავადებების განვითარებას და გავლენას ახდენს პსიქიკაზე, იწვევს დეპრესიას.

განსაკუთრებით მავნებელია ქოლესტერინის დაბალი შემცველობა ბავშვებში, რადგან ეს იწვევს უჯრედების გაყოფის შენელებას და, შესაბამისად, ზრდას. ქოლესტერინის ნაკლებობამ შეიძლება გავლენა იქონიოს გონებრივ განვითარებაზეც.

უნდა გვესმოდეს, რომ მაღალი ქოლესტერინი სისხლში არ არის იმ ცნობილი დაავადების მიზეზი, კერძოდ კი, ათეროსკლეროზის (არტერიების გამკვრივება), არამედ ანთებითი პროცესის შედეგია.  ქოლესტერინი (დაბალი სიმკვრივი ლიპოპროტეიდები), როგორც „სარემონტო“ მასალა გროვდება სისხლძარღვთა მიკრო დაზიანებების ადგილებში,  ბლოკავს ამ დაზიანებებს, და  ასრულებს წამლის როლს.

ქოლესტერინის ძირითად ნაწილს სინთეზირებს ღვიძლი — 75 %. საკვებთან ერთად ჩვენი ორგანიზმი დაახლოებით იღებს 100-150 მგ  სწორი კვებისას, რაც შეადგენს მხოლოდ 5%.

ანუ ადამიანს შეუძლია ქოლესტერინის დონის კონტროლი სისხლში მხოლოდ 5%!!!

უჯრედების რეგენერაციისას ორგანიზმში რჩება ქოლესტერინის დაახლოებით 10 % და დანარჩენ უჯრედებს შეუძლიათ გამოიმუშაონ 10%-მდე სისხლში ქოლესტერინის საერთო დონე.

ქოლესტერინის ძირითადი ნაწილი წარმოიქმნება ორგანიზმში, და არა საკვებიდან. და ის არ არის «ცუდი» ჩვენს თეფშზე, «ცუდი» ან «კარგი» ის ხდება ჩვენს ორგანიზმში.

 თუ სისხლში მისი შემადგენლობა არ არის დამოკიდებული დაბალ ან მაღალქოლესტერინულ საკვებზე, და დამოკიდებულია ღვიძლში მისი ოდენობის სინთეზირებიდან, ჩნდება კითხვა:

რატომ ზრდის ორგანიზმი ქოლესტერინის დონეს სისხლში?

✔️პირველ შემთხვევაში – ორგანიზმის მოთხოვნილება ქოლესტერინში მკვეთრად იზრდება და ღვიძლი იწყებს უფრო მეტის სინთეზირებას, რათა დააკამყოფილოს წარმოქმნილი მოთხოვნილება. თუმცა, ამ შემთხვევაში, ქოლესტერინის დონე სისხლში იზრდება მოკლე პერიოდით და, შემდეგ, ისევ ბრუნდება ნორმაში.

✔️მეორე შემთხვევაში, ქოლესტერინის დონე სისხლში იზრდება იმიტომ, რომ მას არ შეუძლია შეაღწიოს უჯრედებში და მაშინ ორგანიზმი იწყებს მისი დონის ზრდას, რომ „ჩატენოს“ ქოლესტერინი უჯრედულ ბარიერში, რითაც გაზრდის არტერიულ წნევას.

ამიტომ, სისხლის ანალიზის რეზულტატები მაღალი ქოლესტერინით – არ არის პანიკის საფუძველი, საჭიროა გაშლილი ლიპიდოგრამა, რომ ვიცოდეთ რომელი ლიპოპროტეიდების დონე არის მაღალი.

წნევის საწინააღმდეგო აბების მიღება არ აღმოფხვრის დაავადების მიზეზებს. ეს არის განპირობებული იმით რომ, როგორც კი პრეპარატი წყვეტს მოქმედებას, ორგანიზმი მუდმივად ცდილობს წნევის ამაღლებას, რომ ყველა საკვებმა ნივთიერებამ მიაღწიოს პერიფიულ უჯრედებს. არტერიული წნევა ისევ იმატებს და თქვენ ისევ იძულებული ხართ გამოიყენოთ ანტიჰიპერტენზიული აბები. და ასე გრძელდება წლები. მაგრამ  ამ დროის განმავლობაში პერიფიული უჯრედები რჩებიან მშივრები.

გულ-სისხლძარღვთა სისტემის არტერიების დაცობა ათეროსკლეროზული ბალთებით ხდება ჰიპერტონიის გრძელვადიანი განვითარებისას და მედიკამენტური პრეპარატებით მისი ჩახშობა . რის შედეგად ვითარდება გულის იშემიური დაავადება, სტენოკარდია, რომელიც იწვევს მიოკარდიუმის ინფარქტის განვითარებას . ამდენად, საკუთარი ხელით წამლების ორგანიზმში შეყვანისას თქვენ ხელს უწყობთ მოიკარდიუმის ინფარქტის, სტენოკარდიის, გულის იშემიური დაავადებების განვითარებას.

ექიმები სულ უფრო რწმუნდებიან იმაში, რომ ათეროსკლეროზი – არ არის სისხლში მაღალი ქოლესტერინის შედეგი, არამედ სისხლძარღვთა ანთების შედეგია!

რა არის  ქრონიკული ანთების ძირითადი მიზეზები?

მარტივად რომ ვთქვათ, ეს არის პროდუქტების ჭარბი მოხმარება მარტივი გადამუშავებული ნახშირწლების შემადგენლობით (შაქარი, ფქვილი და მისი ყველა ნაწარმი), და ასევე მცენარეული ზეთების ომეგა-6 ჭარბი მოხმარება, როგორიცაა სოიოს, სიმინდის და მზესუმზირის ზეტები, რომლებსაც შეიცავს მრავალი გადამუშავებული პროდუქტი .

ანთების მიზეზებს წარმოადგენენ თავისუფალი რადიკალები, კერძოდ კი, ბაქტერიები, ვირუსები, ტოქსინები, ქრონიკული მოწამლვა არა მხოლოდ წარმოების მავნე ნივთიერებებით, არამედ ჰაერში მყოფებისგან, და რომლებიც გამომდინარეობს ჩვენი მავნე თვისებებისგან ( მოწევა, ალკოჰოლი), და განსაკუთრებით საჭმლისგან, რომლესაც ჩვენ ვჭამთ!

აი რას წერს ამაზე დოქტორი დუაით ლანდელლი, Banner Heart Hospital-ის ქირურგიული განყოფილების ხელმძღვანელი, არიზონის შტატი, Healthy Humans Foundation ორგანიზაციის დამფუძნებელი :

“როგორ შეიძლება ტკბილმა ფუნთუშამ გამოიწვიოს ანთება და გადაგვაქციოს ავადმყოფებად?
წარმოიდინეთ, რომ კლავიატურაზე გადაგესხათ სიროფი, და თქვენ ნახავთ, რა ხდება უჯრედში. როდესაც ჩვენ მოვიხმართ მარტივ ნახშირწყლებს, როგორიცაა შაქარი, შაქრის დონე სისხლში სწრაფად იზრდება. საპასუხოდ, კუჭქვეშა ჯირკვალი გამოყოფს ინსულინს, რომლის მთავარი მიზანია შაქრის გადატანა ყოველ უჯრედში, სადაც ის გროვდება ენერგიის გადასამუშავებლად. თუ უჯრედი შევსებულია და არ საჭიროებს გლუკოზას, ის პროცესში მონაწილეობას არ იღებს, რომ აიცილოს ზედმეტი შაქრის დაგროვება.
როდესაც უჯრედები შევსებულია და უარყოფენ ზედმეტ გლუკოზას, შაქრის დონე სისხლში იზრდება, აწარმოებს უფრო მეტ ინსულინს და გლუკოზა გადაიქცევა ცხიმად.

რა კავშირი აქვს ამ ყველაფერს ანთებასთან? შაქრის დონეს სისხლში აქვს საკმაოდ ვიწრო დიაპაზონი. შაქრის დამატებითი მოლეკულები ერთვიან სხვადასხვა ცილას, რომლებიც, თავის მხრივ, აზიანებენ სისხლძარღვთა კედლებს. ეს განმეორებები გადადის  ანთებაში. როდესაც თქვენ ზრდით შაქრის დონეს სისხლში ყოველდღე დღეში რამდენჯერმე, ამას იგივე ეფექტი აქვს, რაც ზუმფარის ქაღალდით ხახუნს მყიფე სისხლძარღვების კედლებზე .

მართალია, თქვენ არ შეგიძლიათ ამის დანახვა, მაგრამ გარწმუნებთ, რომ ასეა. 25 წლის განმავლობაში მე ეს ნანახი მაქვს 5000 მეტ პაციენტზე, რომლებსაც ვუტარებდი ოპერაციებს, და ყველა მათგანისთვის მახასიათებელია ერთი და იგივე – ანთება არტერიებში.

მოდით დავუბრუნდეთ ტკბილ ფუნთუშას. ეს უდანაშაულო სასუსნავი შეიცავს არა მხოლოდ შაქარს: ფუნთუშა ცხვება ერთ ერთი მრავალი ომეგა-6 შემცველობის ზეთებისგან, როგორიცაა, სოიოს ზეთი. ჩიფსებს და კარტოფილ ფრის ალბობენ სოიოს ზეთში; გადამუშავებული პროდუქტები მზადდება ომეგა-6 გამოყენებით, შენახვის ვადის გაზრდის მიზნით. მიუხედავად იმისა, რომ ომეგა-6 ორგანიზმისთვის აუცილებელია – ისინი წარმოადგენენ ყოველი უჯრედული მემბრანის ნაწილს, რომლებიც აკონტროლებენ ყველაფერს, რაც შემოდის და გადის უჯრედიდან, – ისინი უნდა იმყოფებოდნენ ომეგა-3-თან  სწორ ბალანსში.

თუ ბალანსი გადანაცვლდება ომეგა-6 მხარეს, უჯრედის მემბრანა აწარმოებს ქიმიურ ნივთიერებებს, ციტოკინებს,  რომლებიც უშუალოდ იწვევენ ანთებას.

დღეისათვის ამერიკაში კვების რაციონი გამოირჩევა ამ ორი ცხიმის უკიდურესი დისბალანსით. დისბალანსი მერყეობს დიაპაზონში 15:1-მდე 30:1-მდე და ზევით ომეგა-6 სასარგებლოთ. ეს ქმნის ციტოკინების დიდი ოდენობით წარმოქმნას, რომლებიც იწვევენ ანთებას. ოპტიმალური და ჯანსაღი თანამედროვე საკვების გარემოში არის თანაფარდობა 3:1.

ჭარბი წონა, რომელსაც თქვენ იძენთ ამ პროდუქტების ჭამისას, ქმნის გადატვირთულ ცხიმოვან უჯრედებს . ისინი გამოყოფენ პროანთებით ქიმიური ნივთიერებების დიდ ოდენობას და აღრმავებენ ზიანს, რომელიც გამოწვეულია სისხლში მაღალი დონით. პროცესი, რომელიც დაიწყო ტკბილი ფუნთუშით,  საბოლოოდ იქცევა მაინკიერ წრედ, რომელიც იწვევს გული დაავადებას, მაღალ არტერიულ წნევას, დიაბეტს, და ბოლოს, ალცჰეიმერის დაავადებას,  ანთებითი პროცესი კი ნარჩუნდება…

რაც უფრო მეტ მზა და დამუშავებულ საკვებ პროდუქტს მოვიხმართ, მით უფრო სწრაფად, დღითიდღე, ანთების პროვოცირებას ვახდენთ. ადამიანის ორგანიზმს არ შეუძლია გადაამუშაოს  გაჯერებული შაქრით და მომზადებული ზეთზე, მდიდარი ომეგა-6, პროდუქტები.”

არსებობს მხოლოდ ერთი გზა ამ ჯაჭვის გასაწყვეტად (ანთება->მაღალი ქოლესტერინი ->ათეროსკლეროზი) მისი ფორმირების დასაწყისშივე, და ეს არის:
*               მინიმუმამდე შევამციროთ გადამუშავებული პროდუქტების მიღება (პროდუქტები თეთრი ფქვილისგან, შაქარი და ფქვილის ნაწარმი,  ძეხვეული, სოსისები, ნახევარფაბრიკატები, ფასტ-ფუდი, მარგარინი და სხვა)
*               მივიღოთ მწვანილის, უმი ბოსტნეულის და ხილის დიდი ოდენობა
*               უპირატესობა მივანიჭოთ მარცვლეულის ფაფებს და პურს (საფუარის გარეშე, ქატოთი), მაკარონს მაღალი ხარისხის ხორბლისგან;
*               რეგულარულად ვიკვებოთ თევზით, რომელიც შეიცავს ომეგა-3, და აქვს ანთების საწინააღმდეგო ეფექტი.
*               გამოვრიცხოთ ომეგა-6 ცხიმების მოხმარება (მზესუმზირის, სიმინდის, სოიოს ზეთები), სანაცვლოდ გამოვიყენოთ ზეითუნის ზეთი ან ნატურალური კარაქი.

ქოლესტერინის ბალთები იქმნება სისხლძარღვთა კედლების ანთების გამო, და ეს ანთება ხდება არა კარაქის გამო, არამედ მარტივი ნახშირწყლების და ომეგა-6 ცხიმების დიდი ოდენობით საკვებში მოხმარებისას (ომეგა-6 და ომეგა-3 ბალანსის შეუსაბამობისას).

მედიცინამ დაუშვა დიდი შეცდომა, როდესაც დაარწმუნა მთელი მსოფლიო უარი ეთქვათ ნაჯერ ცხიმებზე ომეგა-6 ცხიმების სასარგებლოთ, რითაც გამოიწვია გულ-სისხლძარღვთა დაავადებების ეპიდემია ახალგაზრდებში.

სწორი კვების ამოცანა – არის ბალანსირება ისე, რომ ორგანიზმმა მიიღოს მაქსიმუმი სარგებელი საკვების ყოველი მიღებისას.

უკეთესია დახარჯოთ დრო საკვების საფუძვლების სწავლაში, შეარჩიოთ საუკეთესო პროდუქტები და მათი მომზადების წესი, ვიდრე გგატაროთ ექიმების ძიებაში და წამლების ყიდვაში.

უჯერი ცხიმები. ომეგა-3 და ომეგა-6: თქვენი ჯანმრთელობის და დღეგრძელობის საწინდარი

10 წესი ორგანიზმში ცხიმების ბალანსისთვის

გლიკემიური ინდექსი, ან როგორ უნდა შევწყვიტოთ ტკბილეულის ჭამა